مركز مدیریت توسعه ملی اینترنت كشور (متما) پروژه ای بزرگ به عنوان متولی اصلی مدیریت توسعه اینترنت در کشور در سال ۸۸ و در پی دستور محمد سلیمانی وزیر وقت ارتباطات و فناوری اطلاعات و نیز اولویت های راهبردی کشور در بخش مدیریت اینترنت، در سازمان فناوری اطلاعات ایران شکل گرفت اما این طرح ملی این روزها فعالیت به روز و مشخصی ندارد و به حالت تعلیق درآمده است.
اهدافی که متما دنبال می کرد
مرکز مدیریت توسعه ملی اینترنت در راستای ضرورت مدیریت متمرکز بر توسعه اینترنت کشور، مدیریت منابع اینترنتی و زیرساختهای نرم افزاری، سخت افزاری، محتوایی و ارتباطی کلید خورد و قرار بود علاوه بر شناسایی نقاط ضعف و موانع موجود توسعه اینترنت در کشور، متولی اصلی این بخش نیز باشد و به همین دلیل این پروژه از مرکز مدیریت اینترنت کشورهای ژاپن – JPNIC – و کره جنوبی – NIDA – الگوبرداری شد.
افزایش مقدار شاخص های آمادگی الکترونیکی کشور، توسعه دامنه های اینترنتی، مدیریت منابع فناوری، دستیابی به آمار و شاخص های توسعه اینترنت و ایجاد انسجام در پروژه های توسعه اینترنت، از جمله محورهای عملکردی بود که در تعریف اهداف ایجاد این مرکز دیده شده بود؛ قرار بود با ایجاد مرکز مدیریت توسعه ملی اینترنت، تمامی فعالیت هایی که به صورت موازی در زمینه فناوری اطلاعات در کشور انجام می شود به صورت یکپارچه قابل انجام شود تا از اتلاف سرمایه ها جلوگیری شده و پروژه ها به صورت منسجم و یکپارچه و با کارایی بیشتر انجام شود.
«متما» از فعالیت بازماند
پروژه های ملی که با راه اندازی مرکز مدیریت توسعه اینترنت در کشور کلید خوردند قرار بود اطلاعات کاملی از وضعیت دسترسی و توسعه اینترنت در اختیار متقاضیان بگذارند و به همین دلیل سامانه هایی چون سنجش ضریب نفوذ اینترنت، سامانه سنجش سرعت اینترنت، سامانه مدیریت اطلاعات آماری، سامانه مدیریت دانش فناوری اطلاعات و سامانه متخصصان فناوری اطلاعات بر پایه مرکز متما تعریف شدند؛ اما فعالیت هدفدار این سامانه ها در کمتر از سال ۹۲ دیگر راکد مانده است و بسیاری از این سامانه به حالت تعلیق درآمده اند.
هم اکنون سامانه سنجش سرعت اینترنت و اعلام برترین ارائه دهندگان اینترنت از دی ماه ۹۳ و اعلام شرکتهای ISP برتر از سال ۹۲ به روز نشده است؛ در همین حال آخرین آمار پایش ضریب نفوذ اینترنت کشور از طریق سامانه مدیریت ضریب نفوذ اینترنت مربوط به سال ۹۲ بوده که این آمار نیز در اغلب مواقع نیز از دسترس خارج است؛ همچنین سامانه مدیریت دانش تخصصی مدیریت منابع اینترنت کشور که قرار بود یک ویکی پدیا در حوزه اینترنت با نام WIKIT.IR باشد به طور کل اجرایی نشده و کاربر در صورت مراجعه به این آدرس با عبارت «در دست اقدام» روبرو می شود.
آخرین مصوبات مربوط به سامانه مدیریت آدرس های اینترنتی به شهریورماه سال ۹۲ برمی گردد و شواهد نشان می دهد که این پروژه شکست خورده و در دولت یازدهم عزم جدی و اعتقادی به اجرای این پروژه در کشور وجود نداشته است.
این درحالی است که سال ۹۰ نیز پس از گذشت بیش از یک سال از راه اندازی مرکز متما، قرار بود علاوه بر رتبه بندی شرکتهای اینترنتی، رتبه بندی موتورهای جستجوگر ایرانی فعال در کشور نیز از طریق این سامانه ارزیابی شود و لیست برترین موتورهای جستجوگر فارسی توسط مرکز مدیریت توسعه ملی اینترنت اعلام شود. درهمین حال بومی سازی نرم افزار سنجش سرعت اینترنت توسط پژوهشگران جهاد دانشگاهی دانشگاه خواجه نصیر از دیگر اقداماتی بود که در راستای مرکز متما به اجرا درآمد تا این نرم افزار ایرانی، امکان تست سرعت اینترنت را به کاربران دهد؛ همچنین شناسنامه دار شدن آدرسهای اینترنتی از دیگر برنامه های سامانه مدیریت اینترنت بود.
قبل از روی کار آمدن دولت یازدهم نیز معاون سازمان فناوری اطلاعات از راه اندازی ۱۲ سامانه و ابزار برای پایش و مدیریت منابع اینترنتی در کشور خبر داده بود که در راستای مدیریت متمرکز ترافیک اینترنتی کشور فعال شوند؛ علی اصغر انصاری تیرماه سال ۹۲ مدیریت ترافیک اینترنت و منابع اینترنتی کشور را از جمله اهداف راه اندازی سامانه ها و ابزارهای پایش اینترنتی برشمرد و گفت: سامانه ابزارهای پایش در راستای ماموریت هایی که مرکز توسعه ملی اینترنت – متما- برعهده دارد راه اندازی خواهد شد؛ پایگاه اطلاعاتی این سامانه ها به صورت یکپارچه بوده و به صورت متمرکز منابع اینترنتی را مدیریت خواهند کرد؛ آمارها و گزارشاتی که این سامانه ها به دست می آورند می تواند در راهبری توسعه اینترنت داخل کشور موثر واقع شود.با وجود این سامانه ها، کیفیت سرویس و منابع مورد نیاز برای توسعه اینترنت و سرویس های اینترنتی به صورت مستمر پایش می شود و تغییرات، اصلاحات و اقدامات لازم صورت می گیرد.
نظام پایش شاخص های فناوری جایگزین متما می شود
بهنام ولی زاده- مدیرکل مدیریت یکپارچه شبکه ملی اطلاعات که مرکز مدیریت توسعه ملی اینترنت در زیرمجموعه مدیریت وی قرار دارد، دلیل عدم بروزرسانی و توقف فعالیت مرکز مدیریت توسعه ملی اینترنت را جایگزینی این پروژه با نظام پایش شاخص های فناوری اطلاعات عنوان کرد.
وی با بیان اینکه به دلیل ایجاد سامانه نظام پایش شاخص های فناوری اطلاعات و ارتباطات، آخرین آمارها و بروزرسانی ها از طریق این سامانه اعلام می شود، ادامه داد: با این وجود دیگر نیازی به بروزسانی سامانه مدیریت ضریب نفوذ اینترنت نیست.
این درحالی است که پیگیری ها نشان می دهد که شاخص های اعلام شده از سوی سامانه نظام پایش فناوری اطلاعات نیز مربوط به سال ۹۲ بوده و آمارها به روزرسانی شده نیست.
ولی زاده در مورد از کار افتادن سامانه سنجش سرعت اینترنت نیز گفت: به دلیل تغییرات نرم افزاری، سامانه سنجش سرعت نیز فعلا فعال نیست و قرار است این سامانه در نسخه جدید ارائه شود و به همین دلیل برترین ارائه دهندگان خدمات اینترنت ارزیابی و اعلام نمی شوند.
مدیرکل مدیریت یکپارچه شبکه ملی اطلاعات در مورد عدم اجرای سامانه مدیریت دانش نیز افزود: ما این سامانه را راه اندازی کردیم اما قرار است یک سری اطلاعات علمی روی این سامانه قرار گیرد که سازمان فناوری اطلاعات قصد دارد برای آن متولی مشخص کند اما تاکنون این اتفاق نیافتاده است.
به گفته ولی زاده سامانه آدرسهای اینترنتی نیز مربوط به مراجعه کنندگان عمومی نمی شود.
وی در مورد مسکوت ماندن برنامه های مرکز متما گفت: قرار است از این درگاه، برای اطلاع رسانی و ارتباط با دستگاههای اجرایی در جهت ارائه خدمات دولت الکترونیکی استفاده شود.