شبکه ملی متشکل از زیرساخت‌های ارتباطی، مراکز داده توسعه یافته داخلی دولتی و غیردولتی و همچنین زیرساخت‌های نرم‌افزاری است که در سراسر کشور گسترده شده به نحوی که این شبکه ظرفیت لازم برای "نگهداری و تبادل امن اطلاعات داخلی در کشور برای توسعه خدمات الکترونیکی" و "دسترسی به اینترنت" از طریق بستر ارتباطی باند پهن سراسری برای کاربران خانگی، کسب‌وکارها و دستگاه‌های اجرایی را فراهم می‌کند و به نوعی تجمیع کننده شبکه‌های اختصاصی، محلی و ملی در کشور است که از دو بخش اختصاصی و عمومی تشکیل می‌شود.
بخش اختصاصی برای ارتباط و تبادل اطلاعات و خدمات دستگاه‌های اجرایی با یکدیگر و بخش عمومی برای ارائه خدمات به کاربران عمومی است و این دو بخش در نقاطی نظیر مراکز داده با یکدیگر اتصال دارند.
تاریخچه شبکه ملی اطلاعات در کشور
در اواخر سال 1384 بحث شبکه ملی اینترنت در کشور مطرح و مهمترین دلیل پیاده سازی آن نیز کاهش وابستگی به شبکه جهانی اینترنت اعلام شد و در اسفندماه همان سال بود که بر اساس تصمیم هیات دولت مقرر شد شبکه ملی طی 3 سال به بهره برداری برسد و طراحی های کلی شبکه نیز انجام شود. اما طی سالهای 85 تا 88 این طرح ملی به دلیل نبود تعریف درست از اهداف و برنامه های عملیاتی به بهره برداری نرسید و به نوعی با تاخیر در اجرا مواجه شد. پس از آن در سال 89 و با توجه به الزامات سند چشم انداز 20 ساله کشور و نیز برنامه پنجم توسعه موضوع شبکه ملی اینترنت با نام جدید شبکه ملی اطلاعات به صورت جدی تر مطرح و کلیات آن در ماده ٤٦ برنامه پنجم توسعه به وزارت ارتباطات تکلیف شد.
پاسخ به برخی ابهامات موجود در راه اندازی شبکه ملی اطلاعات
سازمان فناوری اطلاعات به عنوان مجری پروژه راه اندازی شبکه ملی اطلاعات در پاسخ به برخی ابهامات موجود و سوالات متداول کاربران در خصوص نحوه استفاده از شبکه ملی اعلام کرد: با راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات ارتباط اینترنتی کاربران نه تنها قطع نشده بلکه در این ساختار دسترسی کاربران به تمامی سایت‌های داخل کشور با سرعت بالاتر و قیمت ارزانتر برقرار شده و دسترسی به اینترنت بصورت فعلی باقی می‌ماند.
همچنین راه اندازی شبکه ملی اطلاعات محدودیتی برای دسترسی کاربران به اینترنت و خدمات مبتنی بر وب ایجاد نمی‌کند و برای استفاده از این شبکه نیازی به مراجه به شرکت های اینترنتی در صورتیکه کاربر در حال حاضر از خدمات شرکت های اینترنتی استفاده می کند نیست و اتصال کاربر به صورت خودکار به شبکه ملی اطلاعات برقرار و بطور همزمان از اینترنت نیز بهره مند خواهد شد.
در مورد هزینه اشتراک شبکه ملی اطلاعات نیز مجری این پروژه اعلام کرد: هزینه اشتراک جداگانه‌ای برای اشتراک اتصال به شبکه ملی اطلاعات پرداخت نخواهد شد لیکن بابت دریافت و دسترسی به خدمات از سوی ارائه‌دهنده سرویس هزینه پیش‌بینی خواهد شد.
اتصال به شبکه ملی اطلاعات با مودم های فعلی
در مورد تجهیزات خاصی همچون مودم و تلفن برای استفاده از شبکه ملی اطلاعات نیز باید گفت: از تمام امکانات موجود اتصال به اینترنت مانند ADSL ، WiMax GPRS ، 3G و غیره می توان برای اتصال به شبکه ملی اطلاعات استفاده کرد. همچنین برای بهره‌مندی از برخی خدمات چندرسانه‌ایی مانند IPTV و IPMedia نیاز به استفاده از تجهیزات اضافی است که ارائه دهندگان این خدمات برای مشترکان خود تامین خواهند کرد.
سازمان فناوری اطلاعات در پاسخ به این سوال که آیا می‌توان از شبکه ملی اطلاعات استفاده نکرد اعلام کرد: شبکه ملی اطلاعات زیرساخت ملی دسترسی به کلیه خدمات و اطلاعات تحت شبکه است بنابراین برای دسترسی به اینترنت جهانی نیز کاربران از این زیرساخت استفاده خواهند کرد. به عبارت دیگر بستر دسترسی به شبکه ملی اطلاعات در داخل کشور با اینترنت یکسان است؛ در شبکه ملی اطلاعات میزان سرعت دسترسی به سایت‌های خارجی و داخلی با توجه به استفاده کاربر نامحدود خواهد بود و پیش بینی می شود با توجه به فراهم شدن زمینه رقابتی بین ارائه دهندگان خدمات دسترسی، قیمت اینترنت به مراتب کاهش یابد.
این سازمان در مورد اقدامات سازمان‌ها و شرکت‌های خصوصی برای اتصال به شبکه ملی اطلاعات نیز اعلام کرد: کلیه کسب و کارها همانند کاربران عادی و خانوارها، می توانند از امکانات موجود فراهم کنندگان خدمات دسترسی که در حال حاضر مشترک آنها هستند در اتصال به شبکه ملی اطلاعات استفاده کنند.
کاهش حملات سایبری با شبکه ملی اطلاعات
به گزارش مهر، سازمان فناوری اطلاعات در مورد اینکه با استفاده از شبکه ملی اطلاعات آیا دیگر شبکه سازمان‌ها، شرکت‌ها و کامپیوترهای خانگی ویروسی نشده و نیازی به پرداخت هزینه‌های نصب آنتی ویروس‌ها نیست نیز اینطور توضیح داد: با توجه به اینکه منبع اکثر ویروس‌ها خارج از کشور است پیش بینی می شود بخش قابل ملاحظه ای از این آلودگی ها و حملات کاهش می یابد. لیکن کاربران همواره از نصب آنتی‌ویروس‌ها و سایر اقدامات حفاظتی بی‌نیاز نخواهند بود.
در حال حاضر فعالیت شبکه ملی اطلاعات در حوزه دامنه‌های دات آی آر و پسوندهای آنها است و مدیران سایت‌های داخلی که سایت آنها به پسوندهای غیر از .ir ختم می‌شود باید اقدام به ثبت سایت خود در شبکه ملی اطلاعات کنند. همچنین با راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات والدین می‌توانند در صورت نیاز صرفاً استفاده از این شبکه را در اختیار فرزندان خود قرار داده و دسترسی به اینترنت را مسدود کنند.
شبکه ملی دچار قطعی نمی شود
این سازمان اعلام کرده که شبکه ملی اطلاعات به عنوان زیرساخت ملی ارتباطی و اطلاعاتی و برای دسترسی با سرعت بالا به سایت‌های داخل کشور است از این‌رو در صورت بروز مشکل در دروازه‌های بین الملل و اینترنت، دسترسی به سایت‌هایی که در کشور میزبانی می‌شوند، دچار مشکل نخواهد شد؛ در همین حال اتصال کاربران خارج از کشور به سایت های داخلی نیز برقرار است و ایرانی‌هایی که در خارج از کشور ساکن بوده و یا به سفر خارجی می‌روند امکان دسترسی به سایت‌های داخلی اعم از بانکی، اداری و غیره را خواهند داشت.
در صورت قطع اینترنت به دلیل قطع فیبر نوری نیز شبکه ملی اطلاعات قطع نخواهد شد و در چنین مواقعی دسترسی به سایت‌های داخلی دچار اختلال یا قطعی نخواهد شد.
سازمان فناوری اطلاعات در مورد امکان قطع شبکه ملی اطلاعات به علت ترافیک بالا در دسترسی به سایت‌ها در مقاطع خاص همچون اعلام نتایج کنکور و یارانه‌ها اعلام کرد: با توجه به امکان ارائه سریعتر و ارزانتر این نوع از خدمات و همچنین دسترسی کاربران به شبکه ملی اطلاعات، بهره‌مندی از چنین خدماتی با کیفیت بسیار مطلوب ارائه خواهد شد. دسترسی به این شبکه در اقصی نقاط کشور فراهم خواهد شد و محدودیتی در سرعت سرویس نخواهد داشت.
در شبکه ملی اطلاعات فیلترینگ مصداق ندارد
به گزارش مهر، براساس توضیحات سازمان فناوری اطلاعات در مورد نحوه فیلترینگ در شبکه ملی اطلاعات، پایش یا فیلترینگ صرفاً در دسترسی به اینترنت جهانی مصداق دارد و در شبکه ملی اطلاعات مفهومی ندارد. در این شبکه امکان شناسایی صاحبان سایت‌های مختلف و میزبان‌ها فراهم است بنابراین قطعا آنها نیز با مسئولیت و تعهد نسبت به انتشار اخبار، خدمات، اطلاعات و محتوای خود اقدام کرده و درصورت بروز تخلف برخورد با متخلفان از سوی مراجع ذیربط و طبق قانون به عمل می‌آید.
براساس برنامه های مدنظر قرار است همزمان با توسعه خدمات و محتواها و تامین زیرساخت‌های مورد نیاز در این شبکه، تا پایان سال 94 یعنی پایان برنامه پنجم توسعه، 60 درصد خانوارها با اتصال پرسرعت به شبکه ملی اطلاعات متصل شوند که این شبکه مطابق پروتکل IP که همان استاندارد اینترنت است کار می‌کند.
دسترسی کاربران با پهنای باند 20 مگابیتی
به گزارش مهر، دسترسی کاربران ایرانی به پهنای باند 20 مگابیت بر ثانیه در شبکه ملی اطلاعات و تحقق 80 درصد پرداختها به صورت الکترونیکی و نیز ارائه الکترونیکی 100 خدمات دولت به دولت از جمله اهداف کمی راه اندازی نهایی شبکه ملی اینترنت خواهد بود.
در همین حال اتصال 60درصد از خانوارها و کلیه کسب و کارها به شبکه ملی اطلاعات و اینترنت تا پایان برنامه پنجم، کسب رتبه دوم منطقه ای سرانه پهنای باند و سایر شاخصهای ارتباطات و فناوری اطلاعات در پایان برنامه و نیز به دست آوردن سهم 2 درصدی صنعت ICT در تولید ناخالص داخلی تا آخر برنامه در این پروژه ملی دیده شده است.
همچنین علاوه بر اتصال کلیه دستگاهها به شبکه ملی اطلاعات، با توجه به اینکه افزایش 10 درصدی در ضریب نفوذ فناوری اطلاعات باعث افزایش تولید ناخالص ملی به میزان 4/1 درصد در کشورهای پیشرفته و 2/1 درصد در کشورهای توسعه یافته می شود، با افزایش باند پهن شاهد جهش در رشد تولید ناخالص ملی کشور تا پایان برنامه پنجم خواهیم بود.