وقتی می‌گوییم شبکه مشکل دارد، یعنی یک بخش از شبکه قطع شده و میان دو دستگاه ارتباط برقرار نمی‌شود. این مشکل می‌تواند در روتر بی‌سیم یا مودم ADSL اینترنت یا هر دستگاه دیگر متصل به شبکه وجود داشته باشد. اگر‌چه بیشتر مشکلات شبکه به نوع ارتباط و آدرس IP و تنظیمات نادرست مربوط است، اما در ادامه مهم‌ترین مشکلاتی را که ممکن است در یک شبکه خانگی وجود داشته باشد، بررسی می‌کنیم و برای آن‌ها راهکار ارائه می‌دهیم.

مشکل: شبکه کابلی و شبکه بی‌سیم کار نمی‌کنند!

 راه‌حل: هر زمان که متوجه شدید شبکه کار نمی‌کند، به سراغ‌ کابل‌های اترنت بروید و اتصال آن‌ها را بررسی کنید. گاهی وقت‌ها حرکت‌دادن روتر یا نوت‌بوک یا ضربه پای شما به کیس باعث می‌شود که کابل اترنت از سوکت جدا   شده و شبکه قطع شود. مثال دیگر خارج شدن سوکت کابل تلفن از روتر یا پریز تلفن است که باعث قطع شدن اینترنت می‌شود. اگر تمام کابل‌ها مشکلی نداشتند، به سراغ شکستگی یا پیچ‌خوردن یا زخمی‌شدن کابل‌ها بروید   (شکل‌1). یکی دیگر از دلایل مهم قطعی شبکه‌ها، به آسیب‌دیدن کابل‌ها مربوط است. در مرحله بعدی، سعی کنید روتر یا مودم را از نو راه‌اندازی کنید یا چند دقیقه‌ای خاموش‌ و دوباره‌روشن کنید. مطمئن شوید اتصال‌هایی که   برای شبکه ساخته‌اید روی ویندوز یا هر سیستم‌عامل دیگر هنوز برقرار هستند و کار می‌کنند و رمز عبورها و اطلاعات اتصال به اینترنت یا شبکه را اشتباه وارد ‌نکرده‌اید. تنظیمات شبکه را دوباره بررسی‌کنید. گاهی وقت‌ها نیز      مشکل از سیستم‌عامل است و باید یک بار آن را از نو راه‌اندازی کنید. بررسی آدرس IPها و این‌که شبکه شما با DHCP آدرس‌دهی می‌شود یا تنظیم آن دستی است، می‌تواند گزینه دیگر احتمالی برای قطعی شبکه باشد   .                        

مشکل: در حالی که روتر از زمین و دیوار فاصله دارد و در وسط اتاق نصب شده است، در برخی از مناطق سیگنال‌های شبکه بی‌سیم بسیار قوی هستند و در برخی مناطق دیگر بسیار ضعیف ظاهر می‌شوند.
راه‌حل: سیگنال‌های یک روتر به شدت به عوامل محیطی وابسته هستند و از دستگاه‌ها یا شبکه‌های دیگر تأثیر می‌گیرند. برای نمونه، اگر شما روتر بی‌سیم خود را روی یک کانال شلوغ تنظیم کرده باشید، به یقین با افت سرعت و ضعیف‌بودن سیگنال‌ها در برخی مناطق روبه‌رو می‌شوید. در بخش «فناوری شبکه» شماره 127 ماهنامه‌شبکه آموزش دادیم که چگونه با استفاده از نرم‌افزار inSSIDer تشخیص دهیم که آیا لازم است کانال ارتباطی روتر را عوض کنیم یا خیر؟ این مقاله را مطالعه کنید و اگر نیاز بود، تنظیمات روتر را عوض کنید.
نزدیک‌بودن روتر به دستگاه تلفن بی‌سیم، مایکروفر، دستگاه‌های‌گیرنده امواج مانند تلویزیون و رادیو و دستگاه‌هایی که از بلوتوث استفاده می‌کنند نیز روی سیگنال‌ها تأثیرگذار است. جنس ساختمان نیز یکی دیگر از عوامل تأثیرگذار است. زیرا ممکن است در دیوار ساختمان از موادی استفاده شده باشد که مانع عبور سیگنال‌ها شود. نزدیکی به پنجره یا هر محیطی که محل عبور جریان‌های هوا است نیز روی کاهش قدرت سیگنال‌ها تأثیرگذار است. اگر از قدرت سیگنال‌های روتر خود راضی نیستید، به دنبال دلایل آن بگردید و سعی کنید با جابه‌جا کردن روتر یا دستگاه‌های دیگر علت آن را بیابید.

این نکته را نیز در نظر بگیرید که محدوده پوشش‌دهی مؤثر برای روتر‌های بی‌سیم حتی در انواع دو بانده و با استفاده از باند فرکانسی 5 گیگاهرتز حداکثر پنجاه متر مربع است و در محدوده‌ای فراتر از آن نباید انتظار آنتن‌‌دهی قوی و مؤثری داشته باشید.

مشکل: یکی از کامپیوترهای متصل به شبکه به طور مرتب قطع و وصل می‌شود و اتصال ثابتی به شبکه و اینترنت ندارد.
راه‌حل: اگر تنظیمات و اتصالات شبکه درست باشند، در این مواقع ممکن است ویندوز یا کارت شبکه ایراد پیدا کرده باشد. یکی از راه‌حل‌های موجود می‌تواند نصب دستی کارت شبکه باشد. روش دیگر، استفاده از ابزارهای خود ویندوز است. ویندوز یک ابزار عیب‌یابی به نام Troubleshoot Problems دارد که می‌تواند تنظیمات شبکه و کارت شبکه را از نو انجام داده و عیب‌ها را بر طرف کند. این ابزار به‌طور کامل نمی‌تواند هر نوع مشکل شبکه را پیدا کرده و برطرف کند، اما می‌توان به عنوان یک ابزار دم دستی از آن استفاده کرد (شکل 2). هنگامی که شبکه قطع می‌شود، روی آیکون شبکه و علامت قرمز رنگ کلیک کنید و Next را بزنید تا این ابزار شروع به اسکن سیستم برای مشکل کند و در صورت امکان عیب را برطرف کند. در این صورت این ابزار گزارش خواهد داد که مشکل برطرف شده است اما اگر مشکلی یافت نشود، پیغام می‌دهد که موردی یافت نشد. راه‌حل بعدی برای این مشکل تنظیم دوباره آدرس IP کامپیوتر و گرفتن آدرس جدید است. زیرا ممکن است دستگاه دیگری در شبکه به طور همزمان از آدرس IP این کامپیوتر استفاده ‌کند و در نتیجه به طور مرتب تداخل آدرس ایجاد می‌شود. از مسیرStart Menu> Applications>Accessories> Command Prompt ترمینال خط فرمان ویندوز را پیدا کنید. روی آن راست کلیک کرده و گزینه Run as Administrator را انتخاب کنید تا دستورات در وضعیت مدیر سیستم اجرا شوند.

شکل 2- ابزار Network Diagnostic ویندوز 7 می‌تواند برخی از مشکلات نرم‌افزاری شبکه را برطرف کند.

دستور ipconfig /release را برای مشاهده آدرس IP فعلی شبکه اجرا کنید. اگر نتیجه هیچ آدرس IP را نشان نداد، به معنی یافتن مشکل است و این‌که کامپیوتر نمی‌تواند از شبکه آدرس بگیرد. با دستور ipconfig /renew می‌توانید یک آدرس IP جدید از سرویس DHCP دریافت کرده یا آدرس IP دلخواه و جدید به صورت دستی وارد کنید. اگر مشکل از تداخل آدرس IP در شبکه باشد، با این دستورات باید برطرف شود (شکل 3).

شکل 3- گاهی وقت‌ها می‌توان با دستورات خط فرمان بسیار ساده و سریع مشکلات شبکه را برطرف کرد.

مشکل: تمام کامپیوترهای شبکه به طور ناگهانی با افت شدید سرعت شبکه مواجه شدند!
راه‌حل: چند احتمال برای این مشکل وجود دارد. در ابتدا به سراغ روتر بروید و دمای آن را بررسی کنید. داغ شدن روتر یا بالا رفتن دمای اتاق بر اثر گرما باعث می‌شود که سرعت ارتباطات شبکه افت کند. اگر توجه شدید که روتر بیش از حد داغ است یا دمای هوا گرم‌تر از دمای عادی است، برای چند دقیقه روتر را خاموش کنید و مکان آن را عوض کنید. همچنین سعی کنید، اطراف روتر دستگاه تولیدکننده گرما وجود نداشته باشد.
یک اشتباه کاربران این است که یک دستگاه NAS، یک دستگاه مودم و روتر را کنار یکدیگر روی یک میز قرار می‌دهند و در نتیجه گرمای تولید شده در این منطقه افزایش می‌یابد. احتمال دوم، تداخل امواج و پایین آمدن قدرت سیگنال‌های رادیویی در شبکه است. وجود یک پرینت سرور یا راه‌اندازی یک شبکه بی‌سیم جدید می‌تواند از جمله علل آن باشد.

اگر سرعت اینترنت کاهش یافته است، می‌توانید با ابزارهای آنلاینی مانند http://speedtest.net سرعت اینترنت را بررسی کنید و بعد با ISP که اشتراک اینترنت را فراهم کرده، تماس بگیرید (شکل‌4). دقت کنید که برای آزمایش سرعت اینترنت باید تمامی دستگاه‌های شبکه قطع باشند و کسی از اینترنت استفاده نکند. احتمال بعدی می‌تواند به‌وجود آمدن یک مشکل در تنظیمات شبکه باشد. روتر را دوباره ریستارت کنید و تنظیماتی مانند آدرس IP، DNS، DHCP، گزینه‌های مدیریت پهنای باند و فایروال را بررسی کنید. با فعال یا غیرفعال کردن سرویس‌های اضافه‌ای که روی روتر فعال هستند مانند سرویس مالتی‌مدیا یا بازی‌های آنلاین، سعی کنید دوباره شبکه را آزمایش کنید تا بفهمید که مشکل از این سرویس‌ها ناشی شده یا خیر.

شکل 4- سایت Speedtest یکی از ابزارهای رایگانی است که امکان سنجش وضعیت و سرعت اینترنت را فراهم می‌کند.
 

مشکل: در شبکه یک مودم و یک روتر بی‌سیم کار می‌کنند، اما وقتی می‌خواهم یک دستگاه نقطه‌دسترسی را برای تقویت سیگنال‌های شبکه اضافه کنم، کل شبکه از کار می‌افتد و دیگر نمی‌توان به روتر متصل شد.
راه‌حل: در یک شبکه تمامی دستگاه‌ها باید از یک آدرس Subnet Mask و آدرس DNS استفاده کنند. برای نمونه، اگر روتر بی‌سیم اصلی شبکه دارای آدرس 192.168.1.1 با Subnet Mask برابر 255.255.255.0 است، دستگاه‌های دیگری که به شبکه متصل می‌شوند نیز باید در این محدوده کاری باشند و البته مواظب باشید که تداخل آدرس IP نیز به وجود نیاید.

نقاط‌دسترسی به طور پیش‌فرض دارای آدرس IP برابر 192.168.1.1 هستند. بنابراین امکان‌پذیر نیست که هم روتر و هم نقطه‌دسترسی از یک آدرس یکسان استفاده کنند و مشکل از کار افتادن شبکه به همین دلیل است. شما در ابتدا باید روتر را خاموش کنید و نقطه‌دسترسی را با یک کابل اترنت به کامپیوتر یا نوت‌بوک متصل کرده و آدرس IP آن را شبیه 192.168.1.x قرار دهید. X می‌تواند هر عددی به جز یک باشد. سپس روتر را روشن کرده و وارد شبکه کنید و نقطه‌دسترسی را از کامپیوتر جدا کرده و به محل اصلی خود ببرید و در شبکه کار بگذارید. دستگاه‌های دیگر شبکه مانند پرینت سرورها یا NASها نیز باید از این قانون پیروی کنند و همگی زیر مجموعه یک محدوده آدرس‌دهی باشند.

به‌روزرسانی فرم‌ویر روتر

گاهی اوقات دلیل بسیاری از مشکلات شبکه به فرم‌ویر قدیمی روتر مربوط است که با یک به‌روزرسانی قابل حمل است. هنگام نصب و راه‌اندازی روتر بی‌سیم و پس از آن هر دو سه ماه یک بار به سایت شرکت سازنده روتر مراجعه کرده و با جست‌وجو و رفتن به صفحه مخصوص مدل روتر، بررسی کنید که آیا نسخه جدیدی برای فرم‌ویر روتر بی‌سیم منتشر شده است یا خیر. اگر فرم‌ویر جدیدی یافتید، آن را دانلود کنید. وارد پنل تحت وب روتر شده و از بخش Update فرم‌ویر جدید را انتخاب کرده و عملیات به‌روزرسانی را انجام بدهید.

ریست سخت یا 30-30-30 روتر

به طور کلی، روترها را به سه روش می‌توان ریست کرد: ریست نرم‌افزاری، ریست کوتاه و ریست سخت. ریست نرم‌افزاری با استفاده از کلید Reset در پنل تحت وب روتر صورت می‌گیرد. در این نوع ریست تنظیمات روتر از بین نخواهند رفت و فقط کل روتر ریستارت می‌شود. اگر روتر مشکل جزئی داشته باشد، این نوع ریست پیشنهاد می‌شود. اگر به پنل تحت وب دسترسی ندارید یا نمی‌توانید ریست نرم‌افزاری انجام دهید، کلید Reset روی دستگاه را که به طور معمول قرمز رنگ است، سی ثانیه فشار دهید. در این نوع ریست نیز تنظیمات روتر از بین نمی‌رود. اما در ریست سخت که همیشه آخرین راه‌حل است، تنظیمات روتر به حالت پیش‌فرض یا به اصطلاح Factory Default برمی‌گردند و دوباره باید روتر را پیکربندی کرد. برای ریست سخت یک روتر، ابتدا به مدت سی‌ثانیه کلید Reset روی دستگاه را فشار دهید. بعد آداپتور روتر را از برق جدا کرده و سی‌ثانیه منتظر بمانید. دوباره کلید Reset روی دستگاه را فشار داده و روتر را به برق متصل کنید و سی ثانیه نگه دارید. پس از رها کردن کلید Reset دستگاه باید به‌طور‌کامل ریست شده باشد. این نوع ریست کردن روتر به ریست 30-30-30 نیز معروف است. برخی اوقات مشکلات یک روتر با چنین ریست‌هایی برطرف می‌شود.

مزایای اتصال با کابل

همیشه اتصال کامپیوتر دسکتاپ یا نوت‌بوک از طریق کابل به شبکه سرعت اینترنت بیشتری را در اختیار شما قرار می‌دهد. برای انتقال اطلاعات نیز شبکه سرعت بیشتری دارد. همچنین اتصال شما به شبکه با اطیمنان و قابلیت بیشتری همراه است و قطع و وصل شدن‌های مکرر را نخواهید داشت. یکی دیگر از مزایای اتصال با کابل سرعت بیشتر در اتصال به شبکه است و دیگر نیازی به وارد کردن رمز عبور یا طی کردن پروسه شناسایی را ندارید. کافی است کابل شبکه را به روتر متصل کنید تا سیستم وارد شبکه شود. مزیت دیگر هم امنیت بیشتری است که روی اتصال‌های کابلی وجود دارد. در سازمان‌ها بزرگ، دستگاه‌هایی که اطلاعات حساس و مهمی دارند را با کابل به شبکه متصل می‌کنند.

مزایای اتصال بی‌سیم

بزرگ‌ترین مزیت اتصال بی‌سیم به شبکه فارغ شدن از مکان و فاصله و محل قرارگیری دستگاه‌های شبکه است. می‌توانید در طبقه چهارم یا پنجم یک ساختمان باشید و به شبکه ساختمان کناری متصل شوید و از اطلاعات روی شبکه آن‌ها استفاده کنید. می‌توانید نوت‌بوک خودتان را در اتاق کار گذاشته ولی به تلویزیون متصل شده و فیلم تماشا کنید. بنابراین شما با اتصال بی‌سیم یک مشکل بزرگ به نام مسافت را حل می‌کنید. مزیت دیگر اتصال بی‌سیم استفاده از اینترنت و شبکه در مکان‌هایی است که امکان استفاده از کابل‌های شبکه نیست. در فروشگاه‌، فرودگاه‌، مترو، ایستگاه‌های اطلاعاتی شهری، سالن‌های کنفرانس و مکان‌های عمومی دیگر استفاده از اتصال بی‌سیم بسیار راحت‌تر و مناسب‌تر از اتصال‌های کابلی است.